نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید

  نمودارهای کنترل شوهارت، از مهمترین ابزار کنترل فرایند آماری است که از طریق ترسیم مقادیر آماره نمونه‏ای مربوط به ویژگی‏ کیفیتی مورد نظر در طول زمان بمنظور تشخیص انحرافات با دلیلی که کیفیت خروجی فرایند را تحت تاثیر قرار می‏دهد بکار گرفته می‏شوند. نمودارهای X و MR یکی از انواع نمودارهای کنترل تک متغیره برای پایش میانگین و پراکندگی مشخصه‏های کیفیتی متغیر محسوب می‏شوند که هرگاه نمونه تنها شامل یک محصول ‏باشد مورد استفاده واقع می‏شوند. عملکرد ضعیف نمودار X هنگام مواجهه با مشاهدات غیر نرمال و وجود خود همبستگی در نمودار MR ، به عقیده بسیاری از محققین اثر بخشی این نمودارها را مورد تردید قرار داده است. از سوی دیگر با رواج بکارگیری متدولوژی بهبود کیفیت شش سیگما بویژه در صنایع تولیدی، ضرورت تشخیص کاهش در پراکندگی متغیر تحت بررسی بیش از پیش احساس می‏شود که متاسفانه نمودار MR از این قابلیت برخوردار نیست. این مقاله بر پایه استفاده از منظق فازی، یک روش ساده برای ارزیابی وضعیت میانگین و پراکندگی متغیر مورد بررسی ارایه می‏کند که ضمن مرتفع نمودن معایب فوق‏الذکر، می‏تواند الگوهای غیر عادی موجود در یک فرایند را نیز تشخیص دهد. رویکرد کنترل فرایند بر مبنای بکارگیری یک سیستم خبره فازی در مقایسه با روشهای سنتی، در ارزیابی وضعیت مقادیر انفرادی، برتری‏های قابل توجهی حاصل نموده است. عملکرد نمودار کنترل فازی برای شناسایی رفتارهای غیر عادی فرایند در قیاس با نمودار X و MR با استفاده از داده‏های حاصل از شبیه سازی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و مزایای روش جدید تشریح گردیده است.