نسیم نهاوندی، علیرضا مداحی، الیپس مسیحی،
جلد ۲۴، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۲ )
چکیده
مسئله چیدمان پویای تسهیلات عبارت است از یافتن استقرار دپارتمانها در سطح کارخانه برای دورههای زمانی مختلف بهطوری که موقعیت دپارتمانها از یک دوره به دوره دیگر میتواند تغییر کند. به طور سنتی این مسئله بر اساس کمینه کردن مجموع هزینه حمل و نقل میان دپارتمانها ساختار یافته است. در حالی که اهداف و عوامل دیگری می‌توانند در طراحی چیدمان دخیل باشند. در این مقاله مسئله چیدمان پویای تسهیلات با دو تابع هدف کمینه کردن مجموع هزینه حمل و نقل و بیشینه نمودن مجموع رابطه فعالیت‌ها مدلسازی شده است. حل این مسئله به وسیله یک الگوریتم پیوندی جستجوی محلی و شبیهسازی تبرید انجام می‌گردد. الگوریتم پیشنهادی توانایی بالایی در تولید جوابهای پارتو دارد، به طوریکه هر دو ویژگی همگرایی و تنوع در کیفیت جوابهای بدست آمده مشهود میباشد.
آقای حسین اکبری پور، آقای علی سلماس نیا، دکتر رضا برادران کاظم زاده، دکتر الیپس مسیحی،
جلد ۲۶، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۴ )
چکیده
مساله مکانیابی و طراحی شبکه تسهیلات هاب به صورت گستردهای در تئوری مکانیابی مورد بررسی قرار گرفته است. این مساله معمولاً با تصمیمگیری همزمان در مورد تعداد بهینه تسهیلات هاب، مکان آنها و تخصیص گره های غیرهاب همراه است. در این مقاله، یک هیوریستیک جدید و مقاوم در چارچوپ الگوریتم ترکیبی ژنتیک - تبرید شبیهسازی شده (GA-SA) به منظور حل مساله مکانیابی تسهیلات هاب با تخصیص یگانه و ظرفیت نامحدود توسعه داده شده است. در هیوریستیک ارائه شده، از الگوریتم ژنتیک در جهت تشکیل تعدادی از راهحل‌های آغازین متنوع استفاده میشود و در ادامه الگوریتم تبرید شبیهسازی شده به منظور بهبود هر دو بردار مکان و تخصیص مساله به کار گرفته میشود. از آنجایی که عملکرد الگوریتمهای هیوریستیک به شدت تحت تاثیر مقادیر پارامترهای آنها است، یک رویکرد تنظیم پارامتر مقاوم مبتنی بر طراحی آزمایشها پیشنهاد شده است که علاوه بر بهبود و حفظ توانایی الگوریتم در دستیابی به جواب مناسب، زمان اجرای الگوریتم را به طور قابل ملاحظه‌‌ای کاهش میدهد. در راستای تبیین کارایی الگوریتم توسعه داده شده، نتایج به دست آمده از اجرای الگوریتم بر روی مجموعه دادههای استاندارد CAB و AP با نتایج بهترین الگوریتمهای موجود در ادبیات مورد مقایسه قرار گرفت. این نتایج بیان میدارند که الگوریتم ترکیبی ارائه شده علاوه بر سرعت محاسباتی بالاتر نسبت به سایر الگوریتمها، در دستیابی به پاسخهای بهینه و یا نزدیک به بهینه موفق است.
دکتر مهدی بشیری، داوود قاسمی، دکتر حسین غضنفری،
جلد ۲۶، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۴ )
چکیده
مسایل مکانیابی پوشش، بر سرویس دهی بیشینه یا کامل خدمات، به نقاط تقاضا، تمرکز دارند. در سیستم‌های سلسله مراتبی، خدمات ارایه شونده توسط تسهیلات، همانند خود تسهیلات دارای سطوح متفاوتی هستند، از این رو، مدل‌های مکانیابی پوشش این سیستم‌ها، دارای پیچیدگی خاصی بوده و لذا، اکثرا زمان حل آن ها با افزایش اندازه مساله، بصورت غیر چند جمله‌ای، افزایش می‌یابد. اگر چه در سیستم های غیر سلسله مراتبی، به منظور سازگاری اهداف مسایل مکانیابی پوشش با پیچیدگی های مسایل دنیای واقعی، رویکردهایی نظیر پوشش تدریجی و پوشش با شعاع متغیر پدید آمده و توسعه یافته اند، اما عدم وجود تحقیقات مشابه، در زمینه مکانیابی پوشش سیستم های سلسله مراتبی، غیر قابل انکار است. لذا در این مقاله، یک مدل برای مکانیابی پوشش سیستم های سلسله مراتبی، که دارای رویکرد پوشش تدریجی و شعاع متغیر پوشش است، ارایه می شود. سپس، یک رویه فرا ابتکاری، مبتنی بر الگوریتم جستجوی ممنوع ، برای حل این مساله، ارایه می شود. برای بیان صحت عملکرد مدل و کارآمدی الگوریتم ارایه شده، مثال‌های تصادفی متنوعی، تولید و حل شده است. بررسی نتایج محاسباتی، نشان دهنده ی عملکرد مناسب مدل ارایه شده و کارآمدی روش حل، هستند.
محمد سعید جبل عاملی، علی بزرگی امیری،
جلد ۲۶، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۴ )
چکیده
ماهیت تصادفیبودن و غیرقابل پیش‌بینیبودن بحران‌های طبیعی ایجاب می‌نمآید که طرح‌های بحرانی جامعی جهت کاهش و تسکین خطرات و نتایج ناشی از بحران ارائه شود. لجستیک امدادرسانی، نقش مهمی در نجات زندگی مجروحین بازی می‌کند و یکی از فعالیت‌های اصلی عملیات امداد در زمان وقوع بلایا میباشد. همچنین، اهمیت درنظرگرفتن عدم قطعیت در این مبحث، سبب ایجاد انگیزه جهت توسعه ابزارهای تصمیمگیری مناسب برای غلبه بر پارامترهای غیرقطعی و نادقیق در مساله طراحی سیستم لجستیک امداد شده است. در این مقاله یک رویکرد برنامه‌ریزی تصادفی چندهدفه پایدار برای مدلسازی مساله طراحی زنجیره امداد با تقاضاها و عرضه‌ها و هزینه‌های غیرقطعی ارائه میدهد. مدل چندهدفه شامل اهداف زیر میباشند: ۱- کمینه‌سازی مجموع هزینه‌های لجستیکی (شامل هزینه‌های راه‌اندازی، هزینه‌های حمل ونقل، هزینه‌های نگهداری و هزینه‌های کمبود) ۲- بیشینه‌سازی میزان رضایت‌مندی نقاط آسیب‌دیده. ایده تأمین‌کننده‌های غیرمطمئن بعد از تحقق پارامترهای غیرقطعی، در مدل نیز گنجانده شده است. برای حل مدل برنامه‌ریزی چندهدفه ارائه شده، روش محدودیت اپسیلون برای بدست‌آوردن جوابهای بهینه پارتویی بکار گرفته شده است. نتایج محاسباتی، اهمیت و کارایی مدل و روش حل پیشنهادی را برای مسائل تصمیمگیری واقعی نشان میدهد.
مهدی جقتایی نوایی، وحید محمودیان، مهدی فضلی، علی بزرگیامیری،
جلد ۲۷، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۵ )
چکیده
در پی پیشرفت بشر و توسعه فعالیت‌های انسانی، حجم ضایعات و پسماندهای خطرناک افزایش یافته و با توجه به خطرات حمل و نقل، پاکسازی، دفع و مهمتر از همه مشکلات زیست محیطی که دارند، توجه بسیاری را به خود جلب کردهاند. ۱۰ الی ۲۵ درصد زباله‌های بیمارستانی نیز از جمله پسماندهای خطرناک به شمار میرود و از معضلاتی است که بهداشت عمومی و محیط زیست را تهدید می کند. لذا در این مقاله با ارائه یک مدل برنامه ریزی عددصحیح مختلط سعی شده است مکان بهینهی مراکز پالایش، بازیافت و دفع زباله‌های بیمارستانی، با در نظر گرفتن سه معیار هزینه، ریسک و قابلیت اطمینان یا احتمال در دسترس بودن مسیرها و همچنین میزان حمل و نقل بین هر کدام از این مراکز به تفکیک انواع زباله‌ها تعیین شود. در ادامه، عملکرد مدل، از طریق مجموع وزنی توابع هدف و در شانزده وزندهی متفاوت مورد بررسی قرار گرفته و نقاط پارتویی به دست آمده‌اند. برای شناسایی نقاط بالقوه بر اساس معیارهای زیست محیطی جهت تأسیس هر کدام از این مراکز نیز از دادههای ژئوگرافیک و نرمافزار GIS استفاده شده است.
خانم محبوبه پیمانکار، دکتر محمد رنجبر، آقای مهدی لطفی،
جلد ۲۷، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۵ )
چکیده
با توجه به نقش و اهمیت چیدمان تسلیحات دفاعی دریایی در صحنه نبرد و نحوه تخصیص تسلیحات موجود به تهدیدهای مهاجم، استفاده از مدل‌های ریاضی و بهینه‌سازی در این‌گونه مسائل ضروری است. در این مقاله یک مدل برنامه‌ریزی غیرخطی مختلط عدد صحیح برای مسأله چیدمان حامل‌های جنگی و تخصیص سلاحهای آنها به تهدیدها با هدف وارد کردن بیشترین تخریب به تهدیدها ارائه میشود. از آنجایی که حل دقیق مدل ارائه شده با استفاده از نرم‌افزارهای موجود در زمینه تحقیق در عملیات امکان‌پذیر نیست، روش-های جستجوی محلیِ بیشترین بهبود، سریع‌ترین بهبود و روش فرا ابتکاریِ جستجوی ممنوعه برای این مسأله طراحی شده‌است. نتایج به دست آمده از این روش‌ها با روش شمارش کامل مقایسه شده و مشخص میشود، روش جستجوی ممنوعه کارایی بیشتری نسبت به سایر روش‌های پیشنهادی دارد.
علی بزرگی امیری، فاطمه صبوحی، زینب السادات توکلی، نیلوفر مرادحاصلی،
جلد ۲۷، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۵ )
چکیده
وقوع حوادث غیرمترقبه و سوانح طبیعی، معمولا با خسارات جانی و مالی زیادی همراه بوده است. بنابراین تلاش‌ها جهت نجات و امدادرسانی میتواند خسارات جانی را کاهش داده و با ارائه‌ی خدمات امدادی به بازماندگان، حداقل رفاه را برای آن-ها فراهم نماید. در این مقاله مهم‌ترین خدمات امدادی شامل تخلیه‌ی افراد مصدوم و افراد سالم به مکان‌های امن و در صورت لزوم انتقال آنها به تسهیلات درمانی مانند بیمارستان مدلسازی شده است. در این مقاله یک مدل برنامه‌ریزی ریاضی خطی عدد صحیح مختلط برای مکانیابی نقاط انتقال و پناهگاه‌ها با در نظر گرفتن محدودیت ظرفیت بر روی هریک از تسهیلات موجود در شبکه ارائه شده است. در این مدل ریاضی، هدف کمینه‌سازی کل زمان حمل و نقل است. سپس برای نشان دادن کارایی مدل پیشنهادی، منطقه‌ی چهار تهران به عنوان مطالعه‌ی موردی مورد بررسی قرار گرفته و مدل بر روی آن اجرا و نتایج و تحلیل حساسیت گزارش شده است.
دکتر علی بزرگی امیری، مهندس حامد وفاآرانی،
جلد ۲۷، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۵ )
چکیده
در مواقع اضطرار ناشی از حوادث و بلایای طبیعی و انسان‌ساز، تامین برخی اقلام که ارتباط مستقیم با زندگی انسان‌ها دارند، از اهمیت بالایی برخوردارند. در این مقاله، مدلی چند هدفه برای مکانیابی تسهیلات موقت جهت جمع‌آوری خون و تخصیص اهداکنندگان خون به این مکان‌ها ارائه شده است. در مدل پیشنهادی، مراکزی برای جمع‌آوری و ذخیره خون‌های جمع‌آوری شده توسط تسهیلات موقت در نظرگرفته شده است. علاوه براین، اهدا کنندگان می‌توانند به طور مستقیم به این مراکز برای اهدای خون مراجعه نمایند. اهداف در نظر گرفته شده در مدل برنامه ریزی ریاضی دو هدفه عبارتند از: (۱) کمینه سازی عدم پاسخ‌گویی به تقاضای خون، (۲) کمینه سازی هزینه های انتقال خون از تسهیلات موقت به مراکز خون، هزینه اهدای خون به تسهیلات موقت و مراکز خون، هزینه جابجایی تسهیلات موقت و هزینه کمبود خون در دوره های مختلف. مدل ارائه شده دارای محدودیت ظرفیت برای تسهیلات موقت و مراکز خون میباشد. در نهایت، جهت صحه گذاری مدل پیشنهادی، مسئله با روش محدودیت اپسیلون برای مثال عددی حل شده است.
دکتر جعفر باقری نژاد، مهندس مریم میرزایی،
جلد ۲۷، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۵ )
چکیده
هدف این مقاله، تعیین مکان های بهینه جهت احداث ایستگاه های توزیع سوخت برای وسایل نقلیه شهری در شبکه های شامل مسیرها و تقاطع ها است. در مسئله مورد مطالعه، اولا نگرش به تقاضا و مکان تسهیل از حالت معمول مبتنی بر گره در شبکه، به حالت مبتنی بر یال در نظر گرفته شد . ثانیا محدودیت سرویس دهی توسط ایستگاه های سوخت به عنوان یک محدودیت صف ( درنظر گرفتن ازدحام ) در شبکه لحاظ گردید. در این پژوهش براساس دو مدل ریاضی ماکزیمم پوشش و مکان یابی جریان-سوخت، مدل ریاضی برای تعیین مکان های بهینه جهت احداث ایستگاه سوخت، ارائه شد. برای حل مدل، الگوریتم ابتکاری متناظر در قالب الگوریتم حریصانه توسعه یافته، طراحی و با نرم افزار" متلب " اجرا شدو به کمک نرم افزار " گمز" نیز قادر به تولید جواب بود. برای نشان دادن کارایی الگوریتم پیشنهادی به حل عددی مسئله با داده واقعی پرداخته شد. یافته ها حاکی از آنند که، جوابهای حاصل از نرم افزار گمز، دارای اختلاف کمی با جواب های حاصل از الگوریتم پیشنهادی است و مقایسه جواب های حاصل از روش دقیق " قواعد کاهش" با الگوریتم ابتکاری توسعه یافته پیشنهادی، نیز موید کارایی آن در یافتن مکان بهینه است
فاطمه صبوحی، مهدی حیدری، علی بزرگی امیری،
جلد ۲۸، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۶ )
چکیده
در طی دو دهه‌ی اخیر، وقوع بلایای طبیعی سبب مرگ بسیاری از انسان‌ها و ایجاد خسارت‌های قابل توجه گردیده است که با توجه به ماهیت غیر مترقبه بودن اغلب فجایع، لزوم اتخاذ تصمیمات سریع و مناسب امری ضروری است. یکی از مهم‌ترین عملیات امدادی در فاز پاسخ به فاجعه، تخلیه‌ی افراد سالم از مناطق آسیب دیده به پناهگاه‌ها است. هدف از این مقاله ارائه‌ی یک مدل برنامه ریزی ریاضی جدید برای تعیین همزمان مسیر و زمان حرکت وسایل امدادی با در نظر گرفتن امکان تراکنش بین پناهگاه‌ها است که انبارهای چندگانه و محدودیت پنجره زمانی برای زمان رسیدن وسایل امدادی به مناطق آسیب دیده و پناهگاه‌ها در نظر گرفته شده است. برای نشان دادن کارایی مدل پیشنهادی، مدل بر روی یک مثال تصادفی اجرا و تحلیل حساسیت‌های مختلف روی پارامترهای مهم انجام گردیده است. نتایج نشان می-دهند که تراکنش بین تسهیلات و ظرفیت پناهگاه‌ها و وسایل امدادی روی مقدار کل تابع هدف تأثیر گذار است.
پرویز فتاحی، وحید حاجی پور،
جلد ۲۸، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۶ )
چکیده
ین تحقیق به دنبال ارایه یک مدل مکانیابی تسهیلات چندهدفه با چندین لایه خدمتدهی و با در نظر گرفتن ازدحام در سیستم میباشد. در مدل ارایه شده، جهت دریافت خدمت، مشتریان در لایه‌های مختلف نوع خدمات متفاوتی را دریافت می‌کند. وقتی مشتری وارد سیستم میشود می‌بایست تمامی خدمات را در لایه -های مختلف دریافت نماید؛ در واقع مشتری در لایه‌های میانی سیستم را ترک نخواهد کرد. در این راستا، تقاضا به صورت تصادفی در نظر گرفته شده و توابع هدف شامل کمینه‌سازی مدت زمان انتظار متقاضی درون صف و احتمال بیکاری تسهیلات است. از طرفی از آنجائیکه کاهش گازهای گلخانهای به عنوان شاخصی مهم و اثرگذار در شرایط محیط زیست موجب ایجاد زنجیره تامین سبز میشود، تابع هدف سوم مساله به دنبال کمینه‌سازی اثرات زیست محیطی میباشد. مدل ارایه شده به صورت یک مدل برنامه ریزی غیرخطی عدد صحیح بوده و در رسته مسائل با پیچیدگی بالا قرار داد. به منظور حل مدل ریاضی ارایه شده، یک رویکردهای شبیه سازی ارایه و بر روی مسائل مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
مهدی بشیری، مهدیه شیری،
جلد ۲۸، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۶ )
چکیده
تا‌کنون در بیشتر مسائل مکانیابی، نقاط محور تنها به عنوان تسهیلاتی جهت انتقال کالا از مبدأ به مقصد در نظر گرفته شده‌اند، در حالی‌که این تسهیلات می‌توانند خدمات بیشتری را به مشتریان ارائه دهند. در مواردی که عملیات خاص و متفاوتی در گره‌های محور(میانی) شبکه لازم است انجام شود، استفاده از شبکههای کلاسیک هزینه‌های بالایی را برای کل شبکه در بر خواهد داشت. در این مواقع، طراحی یک شبکه محور چند بخشی میتواند ضمن کاهش ترافیک جریان، باعث کاهش کل هزینه‌های مرتبط در شبکه نیز شود. از اینرو، در این تحقیق به طراحی شبکه محور چند بخشی ظرفیتدار پرداخته میشود. هدف اصلی از ارائه این مسئله، کاهش هزینهها و ارائه شبکهای کارا و منظم جهت خدمت به نقاط مختلف است. این مسئله با استفاده از حلکننده سیپلکس در نرمافزار گمس حل میشود که مسائل با اندازه بزرگتر نیز با الگوریتم پیشنهادی ژنتیک مورد تحلیل قرار می‌گیرند. در ادامه، اعتبارسنجی مدل با استفاده از چند مثال عددی از دادههای شبکه ترکیه بررسی و عملکرد روش حل نیز ارزیابی میشود. نتایج حاکی از آن است که شبکه پیشنهادی، علاوه بر اینکه از امکان خدمتدهی بیشتری نسبت به شبکه محور کلاسیک و شبکه زنجیره‌ای برخوردار است، هزینهها را به شدت کاهش میدهد.هدف مسئله مکانیابی محور، برقراری جریان در شبکههای مختلف توزیع به بهترین شکل ممکن میباشد. همچنین در دنیای پرشتاب امروزی، انجام کارهای مختلف در دستگاههای مختلف، علاوه بر وقتگیر بودن و هدردادن زمان، هزینهها را به شدت افزایش میدهد. در این میان، یکی از بهترین رویکردهای ممکن برای حل چنین مشکلی، استقرار یک پنجره واحد (Single Window) میباشد که در این مطالعه با عنوان محور چند بخشی نام برده میشود. این شبکه میتواند با استقرار چند محور مجاور در یک واحد، باعث کاهش ترافیک جریان، هزینه های انتقال و احداث در شبکه گردد. همچنین با توجه به محدودیت منابع در دنیای واقعی، بخشهای شبکه بصورت ظرفیتدار فرض شده اند. از اینرو، در این تحقیق به طراحی شبکه محور چند بخشی ظرفیتدار با ملاحظه طراحی شبکه (طراحی بیرونی) و طراحی اجزاء محور (طراحی داخلی) پرداخته میشود. هدف اصلی از ارائه این مسئله، کاهش هزینهها و ارائه شبکهای کارا و منظم جهت خدمت به نقاط مختلف است. این مسئله با استفاده از حلکننده سیپلکس در نرمافزار گمس حل گردیده و الگوریتم پیشنهادی ژنتیک برای حل مسئله در اندازه‌های بزرگتر پیشنهاد شده است. در ادامه، اعتبارسنجی مدل با استفاده از چند مثال عددی از دادههای شبکه ترکیه بررسی و عملکرد روش حل نیز ارزیابی شده است. نتایج حاکی از آن است که شبکه پیشنهادی، علاوه بر اینکه از امکان دسترسی به محورها و خدمتدهی بیشتری نسبت به شبکه کلاسیک برخوردار است، هزینهها را نیز به شدت کاهش میدهد.
دکتر پرویز فتاحی، حسن باقری، سمانه بابایی راد،
جلد ۲۸، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۶ )
چکیده
در این پژوهش، مدلی برای مکانیابی آمبولانسها با در نظر گرفتن وسیله پشتیبان (برای بالا بردن قابلیت اطمینان) و محدویت ظرفیت برای آمبولانسها زمینی ارائه شده است. این مدل برای مواقع اضطراری (جنگ و بلایای طبیعی) در نظر گرفته شده است. در این مدل مقدار تقاضای پوشش داده شده برای هر نقطه تقاضا وابسته به تعداد دفعات پوشش توسط تسهیلات و مقدار تقاضا میباشد. مقدار تقاضا و شعاع پوشش آمبولانسها در دورههای مختلف با توجه به شرایط و کاربرد مدل، پویا در نظر گرفته شده است. آمبولانس ها قابلیت مکانیابی مجدد در دورههای مختلف را دارا میباشند. در این مدل دو نوع آمبولانس زمینی و هوایی برای مکانیابی در نظر گرفته شده است. آمبولانسهای هوایی به عنوان آمبولانسهای پشتیبان در نظر گرفته شده است. آمبولانسهای زمینی و هوایی به عنوان آمبولانسهایی با داشتن محدودیت ظرفیت در نظر گرفته شده است. برای حل این مدل، کروموزوم سازی (تولید جواب اولیه) به شیوهای ارائه شده است که کروموزوم مکانیابی برای آمبولانسهای زمینی و هوایی در یک کروموزوم کلی ارائه شده است. این مدل چون یک مدل پیچیدهای میباشد برای حل آن از الگوریتم شبیهسازی تبرید مبتنی بر جمعیت ۱با رویکرد کروموزوم تلفیقی استفاده شده است. در نهایت نتایج الگوریتم ارائه شده برای حل مدل با الگوریتم شبیهسازی تبرید۲ مقایسه شده است. نتایج نشان داده کیفیت الگوریتم ارائه شده نسبت به الگوریتم شبیه سازی تبرید بهتر میباشد.
