نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید

طرح‌های ملّی و بین المللی مرتبط با مباحث انرژی و محیط زیست معمولاً به منظور ارائه راهکارهایی موثر برای صرفه جویی در مصرف منابع و همچنین کاهش میزان آلاینده‌ها اجرا می‌شوند. در این راستا یکی از موارد با اهمیت، حفظ سطح تولید ناخالص داخلی و جلوگیری از اتلاف بهره‌وری می باشد. در این تحقیق، با استفاده از تکنیک‌های ورودی تحلیل پوششی داده‌ها و همچنین با در نظر گرفتن خروجی نامطلوب در مدل‌های کارایی پیشنهادی، در دو طرح بزرگ محیط زیستی اجرا شده در ایران، بهره‌وری و امکان کاهش مصرف از منابع مورد بررسی قرار گرفته و مولفه‌های شاخص بهره‌وری مالمکوئیست، مشتمل بر مقادیر خالص فنّی، مقیاس و فن آوری کارایی محاسبه شده است. به طوریکه در این تحقیق با بررسی های انجام شده بر روی طرح هدفمندی یارانه‌های انرژی ایران و با توجه به میزان آلاینده CO2 ناشی از مصرف سوخت‌های فرآورده‌های عمده نفتی و گاز طبیعی، رشد بهره‌وری محیط زیستی از جنبه فنّی حدود 56/7 درصد محاسبه شده است. در صورتیکه از جنبه بررسی های فن آوری حدود 58/11 درصد با کاهش روبرو بوده است. نتایج نشان می‌دهد که بدون کاهش در میزان تولیدات و خدمات، امکان کاهش در میزان مصرف انواع سوخت و در نتیجه کاهش در میزان آلاینده‌هایی نظیر CO2 ناشی از مصرف میسر نمی باشد. نتایج تحقیق بهره‌وری بر روی طرح تصفیه فاضلاب کلانشهر تهران، میزان بهبود از نظر فنّی به حدود 80/1 درصد را نشان می دهد. همچنین استفاده از طرح‌ها و فن آوری‌های جدید، حدود 32/12 درصد سبب بهبود از نظر فن آوری به همراه داشته است. نتایج نشان می‌دهد که بدون کاهش در تولیدات و خدمات مربوط به کلانشهر تهران، امکان صرفه جویی در برداشت از منابع آب تنها به میزان 2/2 درصد امکان پذیر می‌باشد.